पाढ्यांसाठी मिनी कॉम्प्युटर

बेरीज, वजाबाकी, गुणाकार, भागाकार या गणितातल्या मूलभूत क्रिया. अर्थातच त्यासाठी पाढे माहीत हवेत. पाढ्यांमुळे व्यवहारातले पैशांच्या देवाणघेवाणीचे हिशेबही सुलभ होतात, अन्यथा आपल्याला कॅलक्युलेटर सारख्या साधनाची गरज लागते. पण शाळेच्या विद्यार्थ्यांचे काय? किमान महत्त्वाचे पाढ तोंडपाठ असण्याला पर्याय नाही.
पण विद्यार्थ्यांना पाढे पाठ करणे म्हणजे संकट वाटते. शिवाय उदाहरणे सोडवताना पाढा पाठ नसेल तर प्रत्येकवेळी गुणाकार करून उत्तर काढण्यातही खूप वेळ जातो. यावर काहीतरी उपाय करावा, असं मला वाटलं. आम्ही वर्गाच्या भिंतीवर पाढे ऑईलपेंटने रंगवून घेतलेले आहेत. पाढे सतत नजरेसमोर असल्याने विद्यार्थ्यांना ते पाठ करणं सोपं जातं. पण घरी गेल्यानंतर काय, हा प्रश्न होताच.
    
पुणे जिल्ह्यातील हवेली तालुक्यातील धुमाळमळा इथली आमची जिल्हा परिषद शाळा. या शाळेत शिकणाऱ्या विद्यार्थ्यांचे पालक हे शेतमजूर किंवा कामगार असतात. त्यांच्या घरी स्मार्टफोन किंवा कॅलक्युलेटर असण्याची शक्यता कमी असते. म्हणून ते ही साधने वापरुन उदाहरणं सोडवू शकत नाहीत. मग अशा पालकांच्या मुलांना न्यूनगंड वाटायला लागतो व इतर मुलांच्या तुलनेत आपण अभ्यासात मागं पडू, असं त्यांना वाटतं.
या गरीब वर्गातून आलेल्या मुलांसाठी कमीत- कमी खर्चातलं एखादं साधन बनवावं असं वाटू लागलं आणि त्यातूनच बनला- ‘मिनी कॉम्प्युटर’. एक रिकामी बिसलेरीची बाटली, डिंक, ब्लेड, कात्री, स्केचपेन आणि कार्डशीट एवढ्या मोजक्या साहित्यातून आमचा कॉम्प्युटर तयार झाला आहे.
बाटलीच्या उंचीचे आणि बाटलीला पूर्ण गुंडाळले जातील असे कार्डशीटचे दोन तुकडे कापून घेतले. मग एका कार्डशीटवर 2 ते 12 पर्यंतचे पाढे स्केचपेनने लिहून काढले. हे करताना पाढ्यांच्यावर थोडी जागा सोडली आणि तिथे केवळ 2 ते 12 अंक अंतरा- अंतराने लिहिले. १० उभ्या खिडक्या कापल्या व खिडक्यांवरही एक खिडकी कापून घेतली.
त्यावर गुणाकाराची चिन्हे आणि 1 ते 10 आकडे उभे लिहून घेतले. त्यानंतर आधी चिकटविलेल्या कार्डशीटच्या थोड्या वर दुसरं कार्डशीट चिकटवून घेतलं. आता फक्त पाढे आणि आकडे हातांनी अॅडजेस्ट केले की, हवा तो पाढा तयार. उदा. 9 चा पाढा पाहण्यासाठी बाटली फिरवत उभ्या चौकटीत नऊचा पाढा येईपर्यंत बाटली फिरवायची. झाला आमचा कमीतकमी खर्चातला ‘मिनी कॉम्प्युटर’ तयार.
आमच्या शाळेतले विद्यार्थी आता कॅलक्युलेटर विसरूनच गेले आहेत. या बाटल्यांचे आम्ही दोन संच बनविले आहेत. मुलांनी अशा बाटल्या आपल्या घरीही तयार केल्या आहेत. आमच्या या कॉम्प्युटरला वीज लागत नाही आणि बॅटरीही लागत नाही. फक्त थोडेसे कष्ट आणि कल्पकता वापरली की वर्षभर उपयोगी पडेल असा हा मिनी कॉम्प्युटर तयार होतो. पाढ्यांव्यतिरिक्त हा इंग्रजीसाठीही वापरता येऊ शकतो.
अशा प्रकारे इच्छाशक्ती आणि कल्पकतेने तयार केलेल्या या मिनी कॉम्पुटरने माझ्या व मुलांच्या सर्व अडचणी दूर केल्या. आणि मुलांमधली पाढ्यांची भीती नेहमीसाठी काढून टाकली.
- लक्ष्मी ताजेंद्र राव.