Monday 19 March 2018

अंधांसाठी वाचून दाखवणारं यंत्र

कोणाला तरी मदत होईल असं काम करण्याची बॉनी दवेची इच्छा होती. त्यातूनच टीसीएस फाऊंडेशनच्या डिजिटल इम्पॅक्ट स्क्वेअर उपक्रमाशी तो जोडला गेला. दृष्टिबाधितांसाठी काहीतरी करून दाखवण्याची जबाबदारी त्यांच्या ग्रुपवर सोपवण्यात आली होती. नाशिकमध्ये काम करताना ते नॅशनल असोसिएशन फॉर दी ब्लाईंडच्या - नॅबच्या - पदाधिकाऱ्यांना भेटले. त्याचबरोबर नाशिक,मुंबई,अहमदाबाद, दिल्ली, फरीदाबाद, इथं सर्व वयोगटातल्या १०० हून अधिक दृष्टिबाधितांशी चर्चा केली. त्या दरम्यान त्यांची भेट मुंबईतल्या एका अंध कुटुंबाशी झाली. या कुटुंबातल्या सर्वसामान्य मुलाचा अभ्यास घेण्यासाठी पालक त्यांच्या मित्राकडून पुस्तकं वाचून रेकॉर्ड करून घेत. यातूनच बॉनी आणि त्याच्या मित्रांची संशोधनाची दिशा ठरली.
अंध व्यक्ती वाचनासाठी ऑडिओ आणि ब्रेल पुस्तकांवर अवलंबून असतात. या साधनांची मर्यादा लक्षात घेऊन बॉनी दवे, अक्षिता सचदेवा, अभिषेक बघेल, जय चकलासिया आणि निनाद नाईक या पाच जणांनी ग्रॅफाइट उपकरण तयार केलं आहे. हे ग्रॅफाइट उपकरण छापील मजकूर अचूकपणे चित्ररूपात कॅप्चर करून सहजरित्या वाचून दाखवतं. मजकूर उपकरणामध्ये स्कॅन करण्यासाठी कसाही ठेवला तरी ओसीआर तंत्रज्ञानाद्वारे ते अचूकपणे वाचतं. मजकूर स्कॅन केल्यावर तो क्लाऊडवरती सेव्ह केला जातो आणि मोबाइल अँपमधून पाहिजे तेव्हा ऐकता येतो. यासाठी, प्रत्येक वेळी उपकरण जवळ बाळगण्याची गरज नाही.
ग्रॅफाइटच्या निर्मितीचा प्रवास संयमाची परीक्षा पाहणारा होता. अजूनही त्यात सुधारणा करण्यासाठी प्रयत्न सुरू असल्याचं सध्या नाशिकमध्ये राहणारा बॉनी सांगत होता. नॅबमध्ये त्या वेळी ‘सारा’ यंत्र होतं. त्याच्या मदतीनं केवळ इंग्रजी मजकुराचंच वाचन होतं. सारासाठी जवळपास दोन लाखाचा खर्च असतांना हे यंत्र केवळ ५० हजारात तयार झाल्याचं बॉनीने सांगितलं.
आता नॅब संकुलात या यंत्राचा वापर होत असल्याचा आनंद बॉनीने व्यक्त केला.
ग्रॅफाइटच्या मदतीनं सध्या इंग्रजी, हिंदी आणि मराठी भाषेतला मजकूर वाचता येतो. वाचण्याचा वेगही सोयीप्रमाणे कमी-जास्त करता येतो. हे उपकरण हुबेहूब मानवी आवाजाप्रमाणे मजकुराचं वाचन करतं. तसंच एकापेक्षा अधिक स्तंभ असलेल्या मजकुराचं वाचनही करता येतं. सहजपणे हाताळता येणारं हे उपकरण पोर्टेबल असून ते बॅकपॅकमध्येही ठेवता येतं. बॅटरी आणि वीज या दोन्हींच्या साहायानं वापरता येतं .
-प्राची उन्मेष

No comments:

Post a Comment