भारतीय आईनस्टाइन अजिंक्य !

आईनस्टाइन! ज्याच्या नावावर तब्बल साडेतीन हजार पेटंट आहेत. असं म्हणतात की, आईनस्टाइननंतर त्याच्या बुध्यांकाची बरोबरी करणारा अजून तरी कुणीही भूतलावर अवतरला नाही. पण, यवतमाळच्या अजिंक्यचा प्रवास या दिशेने सुरू आहे. संशोधनाच्या विश्वात, ‘इनमॅच्युअर एज’ अर्थात, वयाच्या 25 व्या वर्षापर्यंत आईनस्टाइनच्या नावावर 15 पेटंट रजिस्टर्ड होते. यवतमाळच्या अजिंक्य रवींद्र कोत्तावार या मॅकेनिकल अभियांत्रिकीच्या विद्यार्थ्याच्या नावावर वयाच्या 25 व्या वर्षी तब्बल 12 पेटंट रजिस्टर्ड झाली होतीे. वयाच्या 25 व्या वर्षापूर्वी मला आईनस्टाइनच्या विक्रमाबद्दल माहीत असतं, तर मी निश्चित 15 पेटंटचा आकडा पार केला असता, पण आता वेळ निघून गेली आहे, असं अजिंक्य सांगतो.
                                  

 अजिंक्यची घरची परिस्थिती जेमतेम. त्याने यवतमाळमधूनच मॅकेनिकल अभियांत्रिकीचं शिक्षण पूर्ण केलं. शाळेपासूनच त्याला विविध प्रयोग करून पाहायची हौस. अभियांत्रिकीमुळे त्याला अधिकच चालना मिळाली. सध्या अजिंक्य 26 वर्षांचा असून त्याच्या नावावर 17 पेटंट रजिस्टर्ड आहेत. 26 वर्षाच्या वयात भारतातील सर्वाधिक पेटंट रजिस्टर्ड करणारा तरूण म्हणून इंडिया बुक ऑफ रेकॉर्ड, लिम्का बुक ऑफ रेकॉर्ड यांनी त्याची दखल घेतली आहे. आयपी इंडिया अर्थात इंटिल्यॅक्चुअल प्रॉपर्टी ऑफ इंडिया या संकेतस्थळावर
अजिंक्यच्या सर्व पेटंटची माहिती बघायला मिळते. आयपी इंडियावर नोंदणी झाल्याशिवाय कोणत्याही संशोधनासाठी पेटंट मिळत नाही, असं अजिंक्य सांगतो. डिसेंबर 2017 मध्ये झी युवा वाहिनीतर्फे ‘यंग इंडियन सायंटिस्ट’ हा सन्मान देऊन अजिंक्यचा गौरव करण्यात आला. पद्मश्री डॉ. विजय भटकर यांच्या समवेत अजिंक्य सध्या एज्युकेशन सिस्टीमवर काम करीत आहे. विद्यार्थ्यांना प्रक्टीकल लर्निंगवर भर देऊन शिक्षणपद्धती विकसित करण्यासाठी त्याचे सध्याचे संशोधन सुरू आहे. त्याने दहावीपर्यंतच्या विद्यार्थ्यांसाठी अभ्याक्रम तयार केला आहे. विद्यार्थी प्रात्यक्षिकातून धडे गिरवतील अशी विविध 500 मॉडेल्स त्याने तयार केलीे आहेत.
आसाममधील सिलचर इथल्या नॅशनल इन्स्टिट्युट ऑफ टेक्नॉलॉजी इथे त्याने उच्च शिक्षण घेतलं. तिथे चहाच्या बागांमध्ये फिरताना, त्याने चहाच्या झाडांची फेकून दिलेली पानं बघितली. त्या पानांपासून त्याने बायो डिझेल तयार केलं. त्याचं हे संशोधन तिथल्या पेट्रोलियम लॉबीने पूर्णत्वास जाऊ दिलं नाही. शेवटी, त्रासामुळे आसाम सोडून यावं लागलं, असं तो सांगतो. असाच वाईट अनुभव ‘डिजिटल बायोमेट्रिक वोटिंग सिस्टम’च्या संशोधनादरम्यान त्याला आला. पारदर्शी मतदानप्रक्रिया या विषयात त्याने प्रात्यक्षिकासह हे वोटिंग सिस्टम मॉडेल तयार केलं. अगदी पीएमओ कार्यालयापर्यंत याबाबत पत्रव्यवहार केला. सुरूवातीला सकारात्मक प्रतिसाद देणाऱ्या पीएमओ कार्यालयाने नंतर मात्र हे प्रात्यक्षिक बघण्यास नकार देऊन अशा संशोधनाच्या भागनगडीत पडूच नको, असा संदेश अप्रत्यक्षपणे दिला, अशी खंत अजिंक्यने व्यक्त केली.
2013 मध्ये, अजिंक्यने तयार केलेलं वाहनाची कार्यक्षमता वाढविणारं इंजिन, हे त्याचं पहिले संशोधन. या पेटंटची नोंदणी झाल्यानंतर गेल्या पाच वर्षात भारतातील सर्वाधिक पेटंट दाखल करणारा तरूण म्हणून अजिंक्यची राष्ट्रीय स्तरावर दखल घेण्यात आली. त्यानंतर त्याने पेट्रोल आणि डिझेलवर चालणाऱ्या मल्टिफ्युअल वाहनाचं - केवळ एक स्वीच बदलून वाहन पेट्रोल किंवा डिझेलवर चालू शकेल- असं संशोधन केलं. सध्या एक नामांकित मोटरकंपनी अजिंक्यला घेऊन या संशोधनावर काम करत आहे. अपघाताची सूचना देणारी दुचाकी, ॲनिमल रिप्लाइंट, मुलांसाठी गेमिंग झोन असलेला दरवाजा, पोर्टेबल एअर मोबाईल चार्जर, आरओ वॉटर बॉटल अशा अनेक संशोधनांची पेटंट्स त्याने मिळवली आहेत. अत्यंत दूषित पाणी एका बॉटलमध्ये टाकल्यानंतर केवळ चार वेळा हलवून ते आरओ पाण्याप्रमाणे शुद्ध होईल, अशी बॉटल त्याने तयार केली आहे. ही बॉटल अत्यंत कमी पैशात सर्वसामान्यांना विकत घेता यावी, यासाठी भविष्यात स्वत:चं प्रॉडक्ट तयार करण्याची त्याची तयारी सुरू आहे. नामांकित कंपन्यांकडून त्याला उच्चपदाच्या नोकरीच्या संधी येत आहे. मात्र आपल्याला लोकांसाठी काम करायचं आहे. या संशोधनाचा उपयोग सर्वसामान्य जनता, शेतकऱ्यांना व्हावा यासाठी माझे प्रयत्न आहेत, असे अजिंक्य अभिमानाने सांगतो.

-नितीन पखाले.