'गेटकेन लग्न — दुष्काकाळाची गरज

मराठवाडा- नाव जरी घेतलं की रणरणतं ऊन, ऊन्हामुळे सुकलेली वैराण भूमी, पाण्यासाठी घागरी, मडकी घेऊन फिरणारी डोकी नजरेसमोर येतात.

अशा या भागात 'गेटकेन' लग्नपद्धती पूर्वीपासून प्रचलित आहे. फारच मोजक्या पाहुण्यांच्या उपस्थितीत विवाहेच्छुक वधुवरांचा विधीवत विवाह म्हणजे 'गेटकेन' लग्न. आजच्या परिस्थितीत 'गेटकेन' विवाहद्धती ही तेथील एक गरज बनत चालली आहे. कारण 'दुष्काळ'!

दुष्काळाच्या या चक्रव्युहात समाजातल्या सर्वच स्तरांतील लोक फसले आहेत. हौस, ऐपत असूनदेखील आज तेथे 'गेटकेन' पद्धतीनेच लग्नं लावली जात आहेत. कारण- पाण्याचे दुर्भिक्ष! लग्नसोहळ्यात पाण्याअभावी पाहुण्यांची व्यवस्था कशी करावी हा एक यक्षप्रश्न आज तिथे उभा आहे.पण यातून एक चांगलं फलित मिळतंय. लग्नसोहळ्यातला वायफळ खर्च वाचतोय. पैशाचा योग्य विनियोग करण्याच्या दृष्टीने ते एक यशस्वी पाऊल आहे. 'गेटकेन' लग्नांचा प्रसारही चांगला होतोय.

आता हा 'गेटकेन' शब्द आला कुठून?
गेट म्हणजे दरवाजा आणि केन म्हणजे ऊस.
गेटकेन म्हणजे साखर कारखान्याचे सभासद नसलेल्या बाहेरच्या शेतकऱ्यांचा कारखान्यांना कमी भावात मिळणारा ऊस.
गेट आणि केन हे दोन्ही शब्द मूळ इंग्लीश - याचा लग्नाशी कसा काय संबंध आला असेल?
कमी खर्चातील ऊस तसं कमी खर्चातील लग्न.
कांही भाव ना ठरवता , कांही देणं-घेणं न करता
केलेलं लग्न.

कविता जमादार - इंगळे