कारल्याच्या पिकातून साधली आर्थिक उन्नती

* 2 एकरात 13 लाखांचे उत्पन्न
* मल्चिंग व ठिंबकमुळे उत्पादनात वाढ
* पाण्याचा कमी वापर करून विविध पिकांचे नियोजन

भंडारा दि.4 :- एकीकडे शेतकरी संकटात असल्याचे चित्र आपण पाहतो आहोत. तर दुसरीकडे काही शेतकरी निराश न होता परिश्रम, पिकांचे योग्य नियोजन,उपलब्ध पाण्याचा काटकसरीणे वापर, मल्चिंग आणि ठिंबकचा योग्य उपयोग करून शेतीतुन सोनं पिकवत आहेत. निलज येथील एका शेतकऱ्याने कारल्याच्या विक्रमी उत्पादनातून वर्षाला 13 लाख रुपयांचा निवळ नफा कमावून आर्थिक उन्नती साधली आहे.
पवनी तालुक्यातील नागपुर-भिवापुर रोड़वरील निलज फाटा म्हणून हे गाव ओळखले जाते. या गावातील नरेश ढोक या तरुण शेतकऱ्याने पारंपारिक धान उत्पादनाला फाटा देत संपुर्ण शेती भाजीपाला लागवड़ीखाली आणली. त्यांच्याकडे स्वत:ची चार एकर शेती आहे. यात पूर्वी त्याचे वडील रामचंद्र ढोक धानाचे पिक घेत होते. मात्र 10 वर्षापूर्वी नरेश यांनी शेतीत लक्ष घातले. शेतात विंधन विहीर तयार केली. सिंचनाची सुविधा होताच नरेशने हळूहळू संपूर्ण शेतीत भाजीपाला लागवड सुरु केली. या व्यतिरिक्त 4 ते 5 एकर शेती बटइने करतात. ही सर्व शेती त्यांनी ठिंबक सिंचनाखाली आणली आहे.
यावर्षी नरेशने 2 एकर शेतीत कारल्याच्या US 6207 या वाणाची लागवड केली. पहिले कारल्याचे पिक ऑगस्ट मध्ये घेतले. पाण्याचा कमी वापर आणि तण व्यवस्थापनासाठी त्यांनी मल्चिंगचा वापर केला. यासाठी 41 हजार रुपये खर्च आला.
कमीत कमी पाण्यात जास्तीत जास्त पिक घेण्यावर त्यांचा भर असतो. पाणी वाचले तर आणखी एका हंगामाचे नियोजन करता येते असे ते सांगतात. म्हणूनच ठिंबकद्वारे पाणी आणि विद्राव्य खते दिली. कारल्याचा वेल चढ़वण्यासाठी बांबू, तार, दोर इत्यादीचा आधार दिला. केवळ दीड महिन्यात कारल्याचे पिक अतिशय डौलदारपणे शेतात उभे राहिले. या पहिल्या पिकातून त्याला लागवडीपासून ते विकण्यापर्यतचा सर्व मिळून 2 लाख 55 हजार रुपयांचा खर्च वजा जाता 4 लाख 50 हजार रुपयांचा निव्वळ नफा झाला.
नरेशने मार्केटची चाचपणी करून पुन्हा नोव्हेंबरच्या शेवटच्या आठवड्यात याच वाणाची लागवड केली. यावेळी त्यांना मल्चिंगचा आणि आधाराचा खर्च वाचला. हे पिक साधारण फेब्रुवारीमध्ये विकण्यास तयार झाले. यावेळी 2 एकरातुन विक्रमी 30 टन कारल्याचे उत्पादन झाले. भावही चांगला मिळाला. एकूण 1 लाख 71 हजार रुपये खर्च वजा जाता नरेशला 8 लाख 50 हजार रुपयांचा निव्वळ नफा झाला.
ऑगस्ट ते मार्च या आठ महिन्यात केवळ 2 एकरात नरेशने कष्टाने 13 लाख रुपयाचे उत्पन्न घेतले. एका क्लास वन अधिकाऱ्याच्या वार्षिक उत्पन्नापेक्षाही हे उत्पन्न जास्त आहे आणि हे अतिशय आनंददायी आहे. शेती तोट्याची आहे असे म्हणणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी नरेशने केलेली शेती निश्चितच आशादायी आणि प्रेरणा देणारी आहे. त्यांच्या या कामात त्यांचे आई- वडील, पत्नी सर्वांचीच मदत होते असे नरेश यांनी सांगितले.
नरेश केवळ कारल्याचे उत्पन्न घेऊन थांबत नाहीत तर मधु मका लावण्याचा प्रयोग, गॅलार्डियाची फुले असोत की शेडनेट मधील ढोबळी मिरची नरेश सतत वेगवेगळे आधुनिक तंत्र वापरून विविध पिक घेण्याचा प्रयत्न करतात. नविन प्रयोग करताना त्यात अपयश आले, तोटा झाला तरी त्यातुन मिळणारा अनुभव समृद्ध करून जातो. या अनुभवाच्या शिदोरीवर पुढचा प्रयत्न शंभर टक्के यशस्वी होतो असे ते आत्मविश्वासाने सांगतात. शेतीचे नियोजन कसे असावे याचा वस्तुपाठ नरेश ढोक यांच्याकडून शिकण्यासारखा आहे आणि अनेक शेतकऱ्यांना प्रेरणा देणारा सुद्धा.
 माहिती अधिकारी मनीषा सावळे