आपलं अन्न विषमुक्त कधी होईल?

 शोषणमुक्त शेती आणि विषमुक्त अन्नाच्या निर्मितीला पूरक धोरणं बनावी यासाठी काही शेतकरी आणि युवक एकत्र येऊन ‘बीजोत्सव’ नावाची चळवळ उभी करू पाहत आहेत. ही चळवळ उभी करायला हे लोक पुरे पडतील का? आपलं अन्न विषमुक्त होईल का? शेतकऱ्यांची पिळवणूक थांबेल का? शेती प्रश्नाला खरं उत्तर काय असावं.. ? प्रश्न खूप मोठे आहेत. कदाचित आपल्या आवाक्याबाहेरचे. अनेक माध्यमातून आपल्यापर्यंत पोचणारा शेतीविषय कसा मांडला जातो यावरून सर्वसामान्य माणसाची भूमिका ठरते. 

शेतकऱ्याची सगळीकडूनच पिळवणूक होतेय यावर दुमत नाहीच. शेतीविषयात जरा खोलात डोकावलं, तर अनेक प्रश्न असल्याचं जाणवतं. बियाण्यांवरचा शेतकऱ्यांचा अधिकार निसटत चाललाय, संपूर्ण यंत्रणेचं बाजारीकरण होऊ लागलेलं आहे. त्यामुळे बियाणं आणि जमीन टिकली तरच आपले शेतकरी टिकतील, याच विचाराने बियाण्यांवर काम करणारे शेतकरी एकत्र जमले. प्रश्न जरी खूप बिकट असला तरी ह्याचा गुंता सोडवायला सुरुवात झालीच पाहिजे, आणि ती सक्रीय आणि शाश्वत काम उभारूनच होईल याच ध्येयाने बिजोत्सवाची सुरुवात झाली.

बियाण्यांचं जतन आणि देवाणघेवाण उत्सवासारखं साजरं करणं म्हणजेच बीजोत्सव. बीजोत्सवच्या माध्यमातून सेंद्रिय शेतकरी, ग्राहक आणि ह्या चळवळीला हातभार लावणारे लोक एकत्र येतात. आणि अनुभवांची देवाणघेवाण करून पुढच्या वर्षीच्या नियोजनाला लागतात. हे गेली पाच वर्ष सुरु आहे. हाताच्या बोटावर मोजण्याइतक्या लोकांपासून बिजोत्सवाची सुरुवात झाली. आता ह्या उपक्रमात शेकडोने लोक सहभागी होताना दिसतात. इथे तरुणांचा उत्स्फुर्त सहभाग आहे. बियाण्यांवर अधिकार शेतकऱ्यांचाच असावा असा आग्रह धरणारे हे तरुण. आज आणि उद्या सगळ्यांनाच विषमुक्त अन्न मिळो, ही संकल्पना लोकांपर्यंत पोचवणं हेच बिजोत्सवाचं मुख्य काम.

अन्नाची गरज आपल्याला रोजच भासते. तेव्हा बीजोत्सवसारख्या एका वेगळ्या प्रयत्नाबद्दल आपण जाणून घ्यायला हवं. एक गोष्ट आपण सहज करू शकतो. ते म्हणजे अशा प्रयोगशील शेतकऱ्यांना भेटणं, त्यांच्या कामाला बळ देणं, त्यांचे अनुभव जाणून घेणं. आपण ग्राहक असलो म्हणून काय झालं, मला विषमुक्त अन्नसेवन करण्याचा अधिकार आहे, हे कोणीच नाकारू शकत नाही...
भविष्यातल्या पिढीलाही ‘विषमुक्त अन्न मिळो’ ही अपेक्षा ठेऊन बिजोत्सव कार्यकर्ते जोमाने काम करत आहेत. आपणही या प्रवासात जरूर सामील व्हायला हवे. 

- तेजश्री कांबळे.