शिवाजी गायकवाडने संगमनेरच्या कॉलेजात अर्थशास्त्र शिकवलं असलं तरी तो स्वतःला शेतकरी मानतो. गावातल्या शेतात त्याने मस्त मोसंबीची बाग केली आहे. मोसंबी विकण्यासाठी चौकशा करताना शिवाजीला कळलं, शेतातली मोसंबी शेतात विकली तर केवळ १० रुपये किलो, इतकाच भाव मिळेल. निराश शिवाजीने फेसबुकावर पोस्ट टाकली. रसदार मोसंबी लागलेल्या झाडाशेजारी शिवाजी उभा आणि खाली मजकूर : “छान लागलेली मोसंबी मातीमोलाने विकावी लागणार.”
पोस्ट अनेकांनी पाहिली. त्यात होता रणजित पवार, मुंबईचा. शिवाजीशी मैत्री झालेला. रणजित ’आरामखुर्चीतला क्रांतिकारक’ नव्हता. त्याचं डोकं चालू झालं: काय करता येईल? त्याने (कोणीही न दिलेलं) आव्हान स्वीकारलं. त्याने एक फेसबुक पेज सुरू केलं. त्याचं नाव होतं, Love Thy Farmer. ख्रिस्ताच्या ’Love Thy Neighbour' ची आठवण देणारं. तिथे त्याने आवाहन केलं, अमुक मित्राकडे इतके टन मोसंबी आहेत; क्राउड फंडिंगने ती विकण्याचा प्रॉब्लेम सोडवूया का? क्राउड फंडिंग म्हणजे कुणा एकाकडून वा बँकेकडून भांडवल उभारण्याऎवजी अनेकानेक व्यक्तीं कडून थोडं-थोडं जमा करणे. टिळकांच्या पैसा फंडासारखं. मोसंबी आपण मिळून विकत घेऊ शकतो का?
रात्रीत शेकडो अनुकूल प्रतिक्रिया आल्या. रणजितला हुरूप आला. तो फेसबुकावर मुक्काम टाकणार्यां पैकी नसला; तरी आधुनिक टेक्नॉलॉजीतल्या नवनवीन आविष्कारांवर पक्का स्वार झालेल्यांपैकी आहे. त्याने जर्मन मित्राकडून www.luvthyfarmer.com अशी वेबसाइट पेमेंट गेटवेसह करून घेतली. फेसबुकावर तशी जाहिरात केली. मित्रांनी whatsapp वरही प्रचार केला. ऑर्डरींसह पैसेही जमा झाले.
एका फटक्यात अठराशे ऑर्डरी आल्या! रणजितचा ’व्हर्चुअल’ मित्रपरिवार अतिविशाल नसला तरी त्याच्या शब्दाला वजन होतं. काम सुरू झालं! ऑर्डर घेणे, माल आणणे, सुरक्षित ठेवणे, ग्राहकांकडे पोचवणे. २०० किलो मोसंबी एसटीने मुंबईला आली. तो सांगतो, "माझ्याच गाडीत घालून घरी आणली. ऑर्डरी होत्या कुलाबा ते खारघर ते बोरिवली. अवाढव्य मुंबईच्या या टोकापासून त्या टोकापर्यंत आणि खाडीपलिकडच्या नवी मुंबईमधल्यासुद्धा. चाळीस ठिकाणी एका दिवसात मोसंबी पोचवली!"
शिवाजीलाही जोर चढला. दुसरा लॉट आला टेंपोतून एक टनाचा. "माझ्या घरात जागा नव्हती. एका मित्राच्या बंगल्यात माल उतरवला. पहिल्या अनुभवावरून शहाणा झालो. ऑर्डरींच्या विभागणीचं काम पिनकोडनुसार हैदराबादच्या एका मित्राने केलं. गूगल मॅपवरून रस्ते ठरवले. साठ फोन कॉल केले. तीन दिवसात सगळी मोसंबी वाटली.” रणजित सांगतो.
चोख पैसे, लोकांकडून प्रेमादराचा लाभ आणि एक वेगळा अनुभव! सोशल मीडियाची ताकद आजमावता आली! शिवाजीला चक्क चौपट भाव मिळाला. साम टीव्हीने दखल घेतली. रणजितला फोनावर फोन आले.
"झालं हे छान झालं; पण याचं बिझिनेस मॉडेल उभं करायचं, तर सहभागी झालेल्यांच्या, विशेषतः माझ्या श्रमांची कॉस्ट विचारात घ्यायला हवी. पैसे घेऊन अकाउंटिंग करायला हवं." रणजित म्हणतो. पण सोशल मीडियाच्या ताकदीचा एक पैलू त्याने लख्ख प्रकाशात आणला, हे नक्की.
पोस्ट अनेकांनी पाहिली. त्यात होता रणजित पवार, मुंबईचा. शिवाजीशी मैत्री झालेला. रणजित ’आरामखुर्चीतला क्रांतिकारक’ नव्हता. त्याचं डोकं चालू झालं: काय करता येईल? त्याने (कोणीही न दिलेलं) आव्हान स्वीकारलं. त्याने एक फेसबुक पेज सुरू केलं. त्याचं नाव होतं, Love Thy Farmer. ख्रिस्ताच्या ’Love Thy Neighbour' ची आठवण देणारं. तिथे त्याने आवाहन केलं, अमुक मित्राकडे इतके टन मोसंबी आहेत; क्राउड फंडिंगने ती विकण्याचा प्रॉब्लेम सोडवूया का? क्राउड फंडिंग म्हणजे कुणा एकाकडून वा बँकेकडून भांडवल उभारण्याऎवजी अनेकानेक व्यक्तीं कडून थोडं-थोडं जमा करणे. टिळकांच्या पैसा फंडासारखं. मोसंबी आपण मिळून विकत घेऊ शकतो का?
रात्रीत शेकडो अनुकूल प्रतिक्रिया आल्या. रणजितला हुरूप आला. तो फेसबुकावर मुक्काम टाकणार्यां पैकी नसला; तरी आधुनिक टेक्नॉलॉजीतल्या नवनवीन आविष्कारांवर पक्का स्वार झालेल्यांपैकी आहे. त्याने जर्मन मित्राकडून www.luvthyfarmer.com अशी वेबसाइट पेमेंट गेटवेसह करून घेतली. फेसबुकावर तशी जाहिरात केली. मित्रांनी whatsapp वरही प्रचार केला. ऑर्डरींसह पैसेही जमा झाले.
एका फटक्यात अठराशे ऑर्डरी आल्या! रणजितचा ’व्हर्चुअल’ मित्रपरिवार अतिविशाल नसला तरी त्याच्या शब्दाला वजन होतं. काम सुरू झालं! ऑर्डर घेणे, माल आणणे, सुरक्षित ठेवणे, ग्राहकांकडे पोचवणे. २०० किलो मोसंबी एसटीने मुंबईला आली. तो सांगतो, "माझ्याच गाडीत घालून घरी आणली. ऑर्डरी होत्या कुलाबा ते खारघर ते बोरिवली. अवाढव्य मुंबईच्या या टोकापासून त्या टोकापर्यंत आणि खाडीपलिकडच्या नवी मुंबईमधल्यासुद्धा. चाळीस ठिकाणी एका दिवसात मोसंबी पोचवली!"
शिवाजीलाही जोर चढला. दुसरा लॉट आला टेंपोतून एक टनाचा. "माझ्या घरात जागा नव्हती. एका मित्राच्या बंगल्यात माल उतरवला. पहिल्या अनुभवावरून शहाणा झालो. ऑर्डरींच्या विभागणीचं काम पिनकोडनुसार हैदराबादच्या एका मित्राने केलं. गूगल मॅपवरून रस्ते ठरवले. साठ फोन कॉल केले. तीन दिवसात सगळी मोसंबी वाटली.” रणजित सांगतो.
चोख पैसे, लोकांकडून प्रेमादराचा लाभ आणि एक वेगळा अनुभव! सोशल मीडियाची ताकद आजमावता आली! शिवाजीला चक्क चौपट भाव मिळाला. साम टीव्हीने दखल घेतली. रणजितला फोनावर फोन आले.
"झालं हे छान झालं; पण याचं बिझिनेस मॉडेल उभं करायचं, तर सहभागी झालेल्यांच्या, विशेषतः माझ्या श्रमांची कॉस्ट विचारात घ्यायला हवी. पैसे घेऊन अकाउंटिंग करायला हवं." रणजित म्हणतो. पण सोशल मीडियाच्या ताकदीचा एक पैलू त्याने लख्ख प्रकाशात आणला, हे नक्की.
हेमंत कर्णिक
No comments:
Post a Comment