माझी शाळा दप्तरमुक्त झाली, तुमच्या शाळेचं काय ?

जेवणाचा डबा, वॉटरबॅग आणि एक वही. मुलांच्या दप्तरात एवढंच सामान असलेली ही शाळा आहे, जुन्या जालन्यातील मराठी कन्यापाठ शाळा. पहिली ते चौथीपर्यंतची ही शाळा. दफ्तरमुक्त शाळेची संकल्पना शाळेचे माजी विद्यार्थी डॉ. परिक्षित देशपांडे यांची. शालेय व्यवस्थापन समितीचे अडव्होकेट रावसाहेब देशपांडे,अविनाश देशपांडे, अडव्होकेट प्रदीप कोठीकर,सिध्दीविनायक मुळे, शुभदा देशमुख यांनीही संकल्पना उचलून धरली. शाळा दप्तरमुक्त करण्याचं ठरलं. पालकांचा मेळावा घेऊन त्यांना माहिती देण्यात आली. वरच्या वर्गात गेलेल्या विद्यार्थ्यांची पुस्तकं मागून घेण्यात आली आणि ती मुलांना घरी देण्यात आली. मुलांची नव्या इयत्तेची पुस्तकं शाळेत जमा करण्यात आली. विद्यार्थ्यांच्या नावाच्या बॉक्समध्ये ती ठेवण्यात आली. वर्गपाठाच्या वह्या वर्गातच ठेवल्या. 

उद्योजक सुनील रायथट्टा यांनी 127 बॉक्स दिले. तर बॉक्स ठेवण्यासाठी लोखंडी मजबूत रॅक डॉ. परिक्षित देशपांडे यांनी दिले. त्या त्या वर्गात हे रॅक ठेवण्यात आले. प्रत्येक बॉक्सवर विद्यार्थ्यांच्या नावाचे स्टिकर लावण्यात आले. आता मुलं शाळेत ही वह्यापुस्तकं वापरतात आणि घरी जाताना बॉक्समध्ये ठेवतात. त्यामुळे दुसरीचा एक वर्ग ,तिसरीचा एक वर्ग,आणि चौथीचे दोन वर्ग दफ्तरमुक्त झाले.
उपक्रमाला चार महिने झाले असून पालकांनाही हा उपक्रम आवडला आहे. मुलांचं पाठीवरचं ओझं कमी झालं. शाळेत ठेवण्यात आलेली पुस्तकं चांगल्या स्थितीत राहत असल्याचं लक्षात आलं आहे. वह्या पुस्तक हरवणं ,खराब होणं याबाबतची चिंता कमी झाली.तीच पुस्तके पुढील वर्षी विद्यार्थ्यांकडून मागून घेतली जातील. त्यामुळे पुस्तकं पुढील वर्षी मुलांना कामी येतील हे एक समाधान. दप्तर आवरणं ,बॅगा सांभाळणं हे काम कमी झालं.
राहिला प्रश्न मुलं गृहपाठ कसा करतील? यावरदेखील रामबाण उपाय काढण्यात आला. विद्यार्थ्यांनी एकच वही वापरायची. त्या वहीत एक रेघी, दुरेघी,चार रेघी आणि बॉक्स अशा चारही प्रकारची पाने असतात.वर्गात शिकवलेलं याच वहीत लिहायचं तर गृहपाठासाठी दिलेला अभ्यास याच वहीत करून आणायचा. शिक्षकांनाही एकाच वहीत वर्गापाठ - गृहपाठ असल्यानं मुलांच्या अभ्यासावर लक्ष ठेवणं सोपं झालं.
मीही या शाळेचा विद्यार्थी. शाळेच्या उपक्रमाचा मला अभिमान असून मीही यात खारीचा वाटा उचलणार आहे.
इतरही शाळातील माजी विद्यार्थी,उद्योजक,समाजसेवी,व्यवस्थापन समितीने हा उपक्रम राबवण्यासाठी भरघोस मदत केली तर कदाचित विद्यार्थ्यांच्या पाठीवरचं दप्तराचं ओझं लवकरच कालबाह्य होईल. माझी शाळा दप्तरमुक्त झाली, तुमच्या शाळेचं काय ?

-अनंत साळी .