निर्माल्यातून इथं बनतंय खत

परभणीतली आनंदालय मानव विकास सेवा संस्था. मागील 10 वर्षांपासून या संस्थेचे पदाधिकारी आणि कार्यकर्ते प्रत्येक गणेश मुर्तीपुढे जमा होणारे निर्माल्य गोळा करत आहेत. या वर्षीच्या गणेशोत्सवात तसंच नवरात्रोत्सव काळातही तो राबविण्यात येणार आहे. पुजेनंतर विसर्जित झालेली फुले, पाने, हार, दुर्वा, हळदी-कुंकू, बेल, प्रसाद आदी निर्माल्य पायदळी तुडवलं जातं. तसंच ते नदी, नाले, विहीर, कालवा आदी ठिकाणी विसर्जित केलं जातं. त्यामुळे पाण्याच्या प्रदुषणाचा गंभीर प्रश्नक निर्माण होतो. हे टाळण्यासाठी संस्थेने हा उपक्रम सुरु केला.
संस्थेचे अध्यक्ष अॅड. सच्चिदानंद कुलकर्णी म्हणाले की, “यंदा परभणीतील सर्व गणेश मंडळांना निर्माल्य कुंड्यांचे संस्थेतर्फे वितरण करण्यात आलं आहे. अनंत चर्तुदशीच्या दिवशी सर्व मंडळांकडून निर्माल्य जमा केलं जाईल. त्याचं कंपोस्ट खत तयार करण्यात येणार आहे.” या उपक्रमात अॅनड. कुलकर्णी यांना टोपाजीराव फुलपगार, नरेंद्र शुक्ल , ओंकार धर्माधिकारी, धनंजय शुक्लम, विकास देशपांडे, अनंतराव महाजन, विनायक महाजन, मिलींद देशपांडे, मिलींद देशपांडे, दिलीप पदमवार, ओंकार पाटील, चेतन पावडे, बालाजी गाडगे, संजय पाठक, सुमेध कुलकर्णी यांची मदत होते आहे.
सार्वजनिक गणेश मंडळात दररोज हार, दुर्वा, हळद, गुलाल अर्पण करण्यात येतो. भाविकांची संख्या जेवढी अधिक तेवढी हार फुलांची संख्याही वाढत जाते. ही फुले व इतर साहित्य अस्ताव्यस्त पडल्याने गणेश भक्तांच्याच पायदळी तुडविलं जाऊ शकतं. त्यामुळेच आनंदालय संस्थेने सुरू केलेला हा उपक्रम महत्वाचा आहे. दरवर्षी गणेशोत्सवाच्या पहिल्या दिवसापासून जमा झालेलं निर्माल्य शेवटच्या दिवशी गोळा करतात. त्यानंतर ते निर्माल्य शहरापासून दूर शेतामध्ये शेणामातीच्या मिश्रणासह एका खड्यात पुरलं जातं. एक-दीड महिन्यानंतर हेच निर्माल्य खत म्हणून शेतकरी आणि इतरांना दिलं जातं.
आता या उपक्रमाला गणेश मंडळांकडूनही चांगला प्रतिसाद मिळत आहे. मागील वर्षी जवळपास 15 क्विंटल निर्माल्याचे संकलन आनंदालय संस्थेने केले होते. अॅतड. कुलकर्णी यांना निर्माल्य संकलनाची प्रेरणा वडिलांपासून मिळाली. त्यांचे वडिल प्रभाकर कुलकर्णी हे घरातील निर्माल्य शेतात पुरायचे. एरवीही चांगल्या कामाची सुरूवात गणेशाला वंदन करून केली जाते. त्यामुळेच निर्माल्य संकलनासाठी गणेशोत्सवाची निवड केल्याचं त्यांनी सांगितले.
- बाळासाहेब काळे.