आदिवासी समाजातील विशू आला शाळेत!!

ही आहे गडचिरोलीतल्या विश्वनाथ सन्नू हबका या 10 वर्षांच्या चिमुरड्याची गोष्ट. माडिया- गोंड आदिवासी समाजातला विशू. वडीलांचं तीन वर्षांपूर्वी निधन झालेलं. दरम्यान आईनेही दुसरं लग्न केलं. लहानगा विशू त्याच्या आजोबांकडे नेलगुंडाला राहू लागला. वर्षं सरली. आजोबांनीही विशूला त्याच्या चुलत आजोबांकडे शिक्षणासाठी हेमलकसा- टोलाला पाठवलं. तिथं राहून त्याचं चांगलं पालनपोषण आणि शिक्षण होईल, असा आजोबांना विश्वास होता.
पण झालं उलटंच, आधीच अंतर्मुख असलेला विशू नवी जागा- माणसं पाहून आणखी गप्प झाला. जिल्हा परिषदेच्या शाळेत जाऊ लागला. घरातल्या गुरांना चारण्याची जबाबदारी त्याने स्वत:हून घेतली होती. पण त्याचं मन तिथं रमत नव्हतं. त्याला राहून- राहून पुसू आजोबांची आठवण यायची. शेवटी 2016 साली तो आजोबांना भेटण्यासाठी नेलगुंडाला परतला. नेलगुंडाला परतल्यावर विशू हेमलकसा जणू विसरुनच गेला. इथं मित्रांशी खेळण्यात तो रमला, मात्र शाळा सुटली. घरची गरिबी. त्यामुळे आजोबांनीही त्याच्या शाळेसाठी फार प्रयत्न केला नाही.
इथल्या शाळेला महाराष्ट्र प्राथमिक शिक्षण परिषदेच्या अधिकाऱ्यांनी भेट दिली आणि विशूचं आयुष्यच पालटलं. भामरागड- एटापल्ली दौऱ्यादरम्यान उपसंचालक विक्रमसिंह यादव यांनी नेलगुंडाला भेट दिली. विद्यार्थ्यांच्या प्रगतीची चाचपणी करत असतानाच त्यांना शाळेबाहेर मातीत खेळणारा विश्वनाथ दिसला. "हा मुलगा शाळेत का आला नाही?" विचारलं असता शिक्षकांनी, "हा मुलगा इथल्या शाळेत येतच नाही" हे सांगितलं. यादव सरांनी विशूला शाळेत बोलावून घेतलं.
घाबरलेल्या विशूने शाळेच्या अंगणातच फतकल मारली. सरांनीसुद्धा त्याचा शेजारी मांडी घालत "बेटा, शाळेत का येत नाहीस?" अशी विचारणा केली. त्यावर विशूने "शाळा..थकडं..हेमलकसा..मी..नेलगुंडा.. " अशी चाचरत उत्तरं दिली. घाबरलेल्या विशूला त्यांनी शांत केलं. आणि शिक्षकांकडून त्याच्या कुटुंब कहाणी कळली. मग मात्र यादव सरांनी त्याच्या आजोबांना भेटण्याचा निर्णय घेतला.
यादव सरांनी पुसु आजोबांची भेट घेऊन "विश्वनाथला शाळेत पाठवा" अशी विनंती केली. शाळेत त्याला त्याच्या वयाचे सवंगडी मिळतील, त्याचं दु:ख थोडंसं विसरून तो मजा- मस्ती करू शकेल. सगळ्यात महत्त्वाचं म्हणजे चांगलं शिक्षण घेऊन भविष्यात स्वत:च्या पायावर उभा राहिल, हे सरांनी आजोबांना समजावून सांगितलं. शिवाय हेमलकसाच्या शाळेत नाव असूनही त्याला शिक्षण हक्क कायद्यानुसार इथं शिक्षण घेता येईल, याची शाश्वती दिली.
विश्वनाथला विशेष प्रेमाची वागणूक द्या, हे शिक्षकांना सांगायला यादव सर विसरले नाहीत. आणि शाळाबाह्य ठरलेला विशू पुन्हा शाळेत येऊ लागला.
सुजाण शिक्षक; जाणत्या शाळा:
- लेखन: नकुल लांजेवार