मुलांना कसं वाढवायचं, कसं शिकवायचं वगैरे प्रश्नच गैरलागू होते. मुळात मी आई होण्याचा चान्सच घेणार नाही, असं माझ्यासकट मला ओळखणाऱ्याना वाटत होतं. पण, एकदा नाही, दोनदा आई झाले. दोन्ही वेळेला आम्हा दोघांसाठी हा अनुभव प्रचंड आनंदाचा, बरंच काही शिकवणारा होता.
आनंदाची सुरुवात प्रेग्नंट असल्यापासून झाली. पहिल्या वेळी मला वैद्यकीय कारणांमुळे नोकरी सोडून पूर्ण वेळ घरी बसावं लागलं. हा मोठा बदल होता आयुष्यातला. डेस्कवर नाइट शिफ्ट करून, सतत नवनवीन माणसांना भेटणारं काम सोडून घरी बसणं काहीसं कंटाळवाणं होतं. पण, बाळाशी बोलण्याचा छंद जडला... जो आजही कायम आहे. आम्ही तिघी खूप बोलतो. या दोघींना तर कधीकधी - गप्पं बसा गं बायांनो, असं सांगावं लागतं. आम्हा दोघांनाही चांगले सिनेमे, पुस्तकं, गाणी यांची आवड. त्यामुळे घरी असण्याचा काळ मस्त सत्कारणी लागला. खूप सिनेमे पाहिले, पुस्तकं वाचली, गाणी ऐकली... धमाल केली.
किमया आमच्या जगात, आमच्या घरात आल्यानंतर गोष्टी बदलल्या. तिच्या खाण्यापिण्यापासून तिने काय, कसं शिकावं याचा अभ्यास सुरू झाला. अभ्यास पुस्तकं, संस्कारवर्ग पद्धतीचा नव्हता. हे बाळ मोठं झाल्यानंतर आपल्याला सगळ्याच गोष्टींमध्ये कंपनी देणार आहे, मग तिने कसं असायला हवं, हे नकळतपणे ठरत होतं. सुदैवाने, आमची दोघांची मतं याबाबतीतही बर्‍याच अंशी जुळतात. दोन्ही मुलींना लहानपणापासून आम्ही खूप गाणी ऐकवली, चित्रांची पुस्तकं दिली, रंगही अगदी लहान असल्यापासून त्यांच्या खेळण्याचा भाग आहेत. दोघींना अनेक ब्लॅक ऍण्ड व्हाईट जमान्यातील गाणीही माहीत आहेत.
किमया लहान असल्यापासून घरी आम्ही दोघीच असायचो. तिचा बाबा रात्री बराच उशीरा यायचा. तिच्यामध्ये, कसा कोण जाणे, पण अगदी लहान वयातच समजुतदारपणा आला. छोट्याशा किमयाला चटईवर खेळण्यांच्या मध्ये ठेवून मी तिला दिसत राहीन अशा पद्धतीने सगळी कामं करायचे. आणि ही छान खेळत रहायची.
पण, आमची किमू किती शहाणी आहे, हे मला ज्या प्रसंगातून कळलं तो माझ्यासाठी सुखद धक्का होता. किमया अडीच वर्षांची असताना मी दुसर्‍यांदा प्रेग्नंट राहिले. ही पहिली मुलगी. लाडाकोडाची. आम्ही दोघी एका लग्नाला गेलो होतो. तिथून परतताना किमया प्रचंड दमली होती. तिला उचलून घेण्यावाचून पर्याय नव्हता. हे नवर्‍याला कळल्यावर त्याला जरा काळजी वाटली. त्याने एका रात्री तिला छान जवळ घेऊन समजावलं, आईच्या पोटात आता छोटं बाळ आहे. काही काळानंतर ते बाळ तुझ्यासोबत असेल. पण, आईला आता त्रास द्यायचा नाही, तिची काळजी घ्यायची, तिला उचलून घ्यायला नको सांगू. मी घेईन तुला उचलून वगैरे...
आता हे लिहितानाही डोळ्यांत पाणी येतं... या अडीच वर्षांच्या मुलीने पुन्हा मला कधी उचलून घ्यायला सांगितलं नाही. तिला खरंच ते सगळं कळलं होतं. कधीकधी तिच्या बालपणावर अन्याय करतोय का, या जाणीवेने मलाच वाईट वाटत रहायचं. पण, ही रोज आपण बाळाला पण गाणी ऐकवू म्हणून तिच्यासोबत मलाही सतत वेगवेगळी गाणी म्हणायला लावायची.
काही महिन्यांनी आमचं दुसरं पात्र आलं. हे एक वेगळंच रसायन आहे. जन्माला आल्याबरोबर रडून हॉस्पिटल जागं करणारी अनया बाबाच्या हातात आली आणि क्षणात शांत झाली. त्या क्षणाला मी निर्धास्त झाले. दोन मुलं आपण छान वाढवू शकू, हा कॉन्फिडन्स नव्याने आला. ही मुलगी किमयाच्या अगदी विरुद्ध स्वभावाची. अगदी लहान वयापासून तिची ठाम मतं आहेत. किमयाचा आज्ञाधारकपणा आणि अनयाचा बंडखोरपणा अशा दोन दगडांवर आमची पालक म्हणून कसरत सुरू असते.
मध्यतंरी मिरारोडच्या शाळेत एका लहान मुलीवर लैंगिक अत्याचार झाले. या घटनेने मी हादरून गेले. मुलींना फार न घाबरवता अशा प्रसंगांची कल्पना देणं फार गरजेचं होतं. मग, त्यांच्यासाठी नवनव्या गोष्टी रचल्या. काही दिवसांनी इमारतीतल्या एका ओळखीच्या इसमाने सांगितलं, “आपकी अनया बहोत स्मार्ट है। मैंने पूछा बाइक पे घुमा के लाता हूं तो उसने कहा नही, मम्माने कहा है किसी के साथ नहीं जाना और मुझे बहोत जोरसे चिल्लाना भी आता है।“
भविष्यात काही बरंवाईट होणं, न होणं आपल्या हातात नाही. पण, मुलींना काही शिकवण्याची जबाबदारी योग्य दिशेने चालली आहे, असं त्या क्षणाला नक्की वाटलं.
आम्हा दोघांमध्ये व्यवस्थापन हा गुण नाही. वेळ, पैसा, कामं अशा अनेक बाबतीत आम्ही काहीसे बेशिस्त आहोत. त्याचे फटकेही बसतात. पण, हे मुलींमध्ये येऊ न देणं, ही मला जबाबदारी वाटते. त्यामुळे, त्यांच्या बाबाला मी जाच करते, असं वाटत असलं तरी मी त्यांच्यासाठीचं वेळापत्रक आखते, त्यांनी आठवडाभरात काय खायला हवं वगैरे ठरवते. अजून तरी त्या दोघी हे वेळापत्रक फॉलो करतात, हे माझं नशिबच म्हणायचं. या वेळापत्रकात आमचा तिघींचा एकत्र नाचण्याचा, शिळोप्याच्या गप्पा मारण्याचा, गोष्टी सांगण्याचा वेळ माझ्यासाठी फार महत्त्वाचा आहे.
त्यांच्यासोबत वय विसरून नाचताना खरंच अनेक गोष्टींचा विसर पडतो. कदाचित त्यातून ही आपल्यासोबत नाचणारी आपली आई आपल्यासारखीच आहे, आपली मैत्रिण आहे, ही भावना मी त्यांच्यात रुजवू शकेन
आनंदाची सुरुवात प्रेग्नंट असल्यापासून झाली. पहिल्या वेळी मला वैद्यकीय कारणांमुळे नोकरी सोडून पूर्ण वेळ घरी बसावं लागलं. हा मोठा बदल होता आयुष्यातला. डेस्कवर नाइट शिफ्ट करून, सतत नवनवीन माणसांना भेटणारं काम सोडून घरी बसणं काहीसं कंटाळवाणं होतं. पण, बाळाशी बोलण्याचा छंद जडला... जो आजही कायम आहे. आम्ही तिघी खूप बोलतो. या दोघींना तर कधीकधी - गप्पं बसा गं बायांनो, असं सांगावं लागतं. आम्हा दोघांनाही चांगले सिनेमे, पुस्तकं, गाणी यांची आवड. त्यामुळे घरी असण्याचा काळ मस्त सत्कारणी लागला. खूप सिनेमे पाहिले, पुस्तकं वाचली, गाणी ऐकली... धमाल केली.
किमया आमच्या जगात, आमच्या घरात आल्यानंतर गोष्टी बदलल्या. तिच्या खाण्यापिण्यापासून तिने काय, कसं शिकावं याचा अभ्यास सुरू झाला. अभ्यास पुस्तकं, संस्कारवर्ग पद्धतीचा नव्हता. हे बाळ मोठं झाल्यानंतर आपल्याला सगळ्याच गोष्टींमध्ये कंपनी देणार आहे, मग तिने कसं असायला हवं, हे नकळतपणे ठरत होतं. सुदैवाने, आमची दोघांची मतं याबाबतीतही बर्‍याच अंशी जुळतात. दोन्ही मुलींना लहानपणापासून आम्ही खूप गाणी ऐकवली, चित्रांची पुस्तकं दिली, रंगही अगदी लहान असल्यापासून त्यांच्या खेळण्याचा भाग आहेत. दोघींना अनेक ब्लॅक ऍण्ड व्हाईट जमान्यातील गाणीही माहीत आहेत.
किमया लहान असल्यापासून घरी आम्ही दोघीच असायचो. तिचा बाबा रात्री बराच उशीरा यायचा. तिच्यामध्ये, कसा कोण जाणे, पण अगदी लहान वयातच समजुतदारपणा आला. छोट्याशा किमयाला चटईवर खेळण्यांच्या मध्ये ठेवून मी तिला दिसत राहीन अशा पद्धतीने सगळी कामं करायचे. आणि ही छान खेळत रहायची.
पण, आमची किमू किती शहाणी आहे, हे मला ज्या प्रसंगातून कळलं तो माझ्यासाठी सुखद धक्का होता. किमया अडीच वर्षांची असताना मी दुसर्‍यांदा प्रेग्नंट राहिले. ही पहिली मुलगी. लाडाकोडाची. आम्ही दोघी एका लग्नाला गेलो होतो. तिथून परतताना किमया प्रचंड दमली होती. तिला उचलून घेण्यावाचून पर्याय नव्हता. हे नवर्‍याला कळल्यावर त्याला जरा काळजी वाटली. त्याने एका रात्री तिला छान जवळ घेऊन समजावलं, आईच्या पोटात आता छोटं बाळ आहे. काही काळानंतर ते बाळ तुझ्यासोबत असेल. पण, आईला आता त्रास द्यायचा नाही, तिची काळजी घ्यायची, तिला उचलून घ्यायला नको सांगू. मी घेईन तुला उचलून वगैरे...
आता हे लिहितानाही डोळ्यांत पाणी येतं... या अडीच वर्षांच्या मुलीने पुन्हा मला कधी उचलून घ्यायला सांगितलं नाही. तिला खरंच ते सगळं कळलं होतं. कधीकधी तिच्या बालपणावर अन्याय करतोय का, या जाणीवेने मलाच वाईट वाटत रहायचं. पण, ही रोज आपण बाळाला पण गाणी ऐकवू म्हणून तिच्यासोबत मलाही सतत वेगवेगळी गाणी म्हणायला लावायची.
काही महिन्यांनी आमचं दुसरं पात्र आलं. हे एक वेगळंच रसायन आहे. जन्माला आल्याबरोबर रडून हॉस्पिटल जागं करणारी अनया बाबाच्या हातात आली आणि क्षणात शांत झाली. त्या क्षणाला मी निर्धास्त झाले. दोन मुलं आपण छान वाढवू शकू, हा कॉन्फिडन्स नव्याने आला. ही मुलगी किमयाच्या अगदी विरुद्ध स्वभावाची. अगदी लहान वयापासून तिची ठाम मतं आहेत. किमयाचा आज्ञाधारकपणा आणि अनयाचा बंडखोरपणा अशा दोन दगडांवर आमची पालक म्हणून कसरत सुरू असते.
मध्यतंरी मिरारोडच्या शाळेत एका लहान मुलीवर लैंगिक अत्याचार झाले. या घटनेने मी हादरून गेले. मुलींना फार न घाबरवता अशा प्रसंगांची कल्पना देणं फार गरजेचं होतं. मग, त्यांच्यासाठी नवनव्या गोष्टी रचल्या. काही दिवसांनी इमारतीतल्या एका ओळखीच्या इसमाने सांगितलं, “आपकी अनया बहोत स्मार्ट है। मैंने पूछा बाइक पे घुमा के लाता हूं तो उसने कहा नही, मम्माने कहा है किसी के साथ नहीं जाना और मुझे बहोत जोरसे चिल्लाना भी आता है।“
भविष्यात काही बरंवाईट होणं, न होणं आपल्या हातात नाही. पण, मुलींना काही शिकवण्याची जबाबदारी योग्य दिशेने चालली आहे, असं त्या क्षणाला नक्की वाटलं.
आम्हा दोघांमध्ये व्यवस्थापन हा गुण नाही. वेळ, पैसा, कामं अशा अनेक बाबतीत आम्ही काहीसे बेशिस्त आहोत. त्याचे फटकेही बसतात. पण, हे मुलींमध्ये येऊ न देणं, ही मला जबाबदारी वाटते. त्यामुळे, त्यांच्या बाबाला मी जाच करते, असं वाटत असलं तरी मी त्यांच्यासाठीचं वेळापत्रक आखते, त्यांनी आठवडाभरात काय खायला हवं वगैरे ठरवते. अजून तरी त्या दोघी हे वेळापत्रक फॉलो करतात, हे माझं नशिबच म्हणायचं. या वेळापत्रकात आमचा तिघींचा एकत्र नाचण्याचा, शिळोप्याच्या गप्पा मारण्याचा, गोष्टी सांगण्याचा वेळ माझ्यासाठी फार महत्त्वाचा आहे.
त्यांच्यासोबत वय विसरून नाचताना खरंच अनेक गोष्टींचा विसर पडतो. कदाचित त्यातून ही आपल्यासोबत नाचणारी आपली आई आपल्यासारखीच आहे, आपली मैत्रिण आहे, ही भावना मी त्यांच्यात रुजवू शकेन
प्रवास पालकत्वाचा: अमिता दरेकर
No comments:
Post a Comment