बोरव्हातल्या गावकऱ्यांची प्रेरणा नासरी

अकोला जिल्ह्यातल्या तेल्हारा तालुक्यातलं बोरव्हा हे आदिवासी गाव. तिथली नासरी शेकट्या चव्हाण. श्रीलंका, इटली, केनिया, इंडोनेशिया या देशांमध्ये तिचं नाव पोहोचलंय. तिचे शेतीचे प्रयोग आज आजूबाजूच्या ५-६ गावात केले जातात. तिच्या गावातल्या मुलीने मध्यप्रदेशात सासरीही तिचे प्रयोग राबवायला सुरुवात केली आहे. नासरी, महाराष्ट्र भूषणसह ३३ पुरस्कारांची मानकरी. डॉ पंजाबराव कृषी विद्यापीठाची ब्रॅण्ड अँबेसिडर. 

३० वर्षांची नासरी ८ वीपासून शेती करते. अत्यंत कठीण परिस्थितीत १२ वीपर्यंत शिकली. नेमाडी भाषिक नासरीनं भाषेच्या अडचणींवर मात करत कृषी विभागाच्या तीन शेती शाळा केल्या. नियमितपणे शेती शाळेला जाणारी ती एकमेव युवती. नासरी सेंद्रिय शेती करू लागली. सुरुवातीला तिच्या प्रयोगांना गावकरी हसले. पण महिन्याभरात परिणाम दिसू लागला. तिनं घरी खत तयार केलं. त्याचा वापर करत ५ एकर शेतात तिनं १७ क्विंटल ज्वारी घेतली. तेव्हा रासायनिक खताचा वापर करणाऱ्यांचं उत्पादन होतं ८ क्विंटल.
गावात उताराची शेती. शेतीसाठी पाणी साठवणं अवघड काम. नासरीनं प्रयोग केला. तिनं उताराला आडवी पेरणी केली आणि सोप्या पद्धतीनं शेतीला पाणी मिळवून दिलं. ज्वारी- गव्हासोबत, मका, कापूस, तूर, मूग, चवळी. आज गावातल्या १८०० एकर शेतात आडवी पेरणी केली जाते. परिसरातल्या आदिवासींनाही स्थानिक भाषेत माहिती पुरवली.
गावातल्या महिला पुरुषांप्रमाणे शेतीतली सर्व कामं करू शकतात. त्यामागची प्रेरणा आहे नासरी. तिच्या प्रयत्नांमुळे गावातली शाळा नियमितपणे सुरू झाली. गर्भवती महिला आणि मुलांची काळजी घेतल्यामुळे गाव कुपोषणमुक्त झालं. परिणामी गावात एकही बालमृत्यू नाही.
नासरीनं श्रीलंका आणि इटलीतल्या लोकांना प्रशिक्षण दिलं आहे. केनिया आणि इंडोनेशियातल्या लोकांना प्रशिक्षण देण्यासाठी तीही आता पुढलं प्रशिक्षण घेत आहे. 

- नीता सोनवणे
#नवीउमेद #अकोला