चला, मुलगे घडवूया (भाग अकरा)

It's all about respect. तुमच्या वागण्याबोलण्यात आणि विचारांत तुम्ही इतरांचा किती आदर करता हे महत्वाचे, मग स्त्रीपुरूष, गरीबश्रीमंत असे भेद होतच नाहीत. हा आदर माझ्यात असावा यासाठी मी कसोशीने प्रयत्न करते. सुदैवाने मी आणि माझा साथीदार, आमच्या दोघांचीही मते याबाबतीत सारखी आहेत. आणि आमची ही मते मुलांमध्ये उतरवण्याचा आम्ही प्रयत्न करतोय. 

खरं तर त्याला कधी मुलगा म्हणून वेगळं वाढवलंच नाही. माझ्या मोठ्या बहिणींना मुलीच होत्या. घरात मुलींचंच राज्य. याचा कल लहानपणापासून गाड्या, क्रिकेट अशा गोष्टींकडे. पण त्याचबरोबर पुस्तकांची फार फार आवड. बरं ती पुस्तकं गोष्टीची नाही तर माहिती देणारी. त्यामुळे माहिती कुठलीही असली तरी स्पंजप्रमाणे आत्मसात करत असे. तो दहा वर्षांचा झाला तेंव्हा मी त्याला जस्ट फॉर बॉईज नावाचं पुरूष शरीराची, वाढत्या वयात होणा-या बदलांची ओळख करुन देणारं पु्स्तक आणलं. तेही त्याने अतिशय चिकित्सकपणे वाचून काढलं. कदाचित इतक्या वाचनामुळे त्याचे विचार स्पष्ट झाले असावेत. असं म्हणतात की अहंगंड कित्येकदा न्यूनगंडातून येतो. वाचनामुळे आणि स्वच्छ विचारांमुळे आपण कुणापेक्षा श्रेष्ठ नाही याची जाणीव त्याला असावी.

निस्सीम नुकताच पंधरा डिसेंबरला चौदा वर्षांचा झाला. सध्या तो टिपिकल टीन फेजमध्ये आहे. त्यामुळे शाळेतून आल्यानंतर फारसा संवाद होत नाही. त्याचा माईनक्राफ्ट, त्याचा कीबोर्ड (त्याला पियानो वाजवायला आवडतो) आणि अखंड हेडफोन संगीत साधना हा त्याचा दिनक्रम आहे. दिवस फार गंमतीचे आहेत, तसेच ट्रिकी पण आहेत. या वयात पोरं स्वतःला फार मोठी समजतात, त्यांना मित्रमैत्रिणी आईवडलांपेक्षा हुशार वाटू लागतात. (असतीलही…), पण त्यामुळे ते कोणत्या संगतीत आहे, हे लक्षात आले पाहिजे. त्याचा अंदाज येत नाही कारण संवाद कमी होतो. पण काही क्षण सोनेरी असतात. उदाहरणार्थ हैदराबाद प्रकरणानंतर महिलांनी, मुलींनी कसे वागावे याचे सल्ले सोशल मिडियावर सुरू झाले. त्याला मी विरोध केला. त्यावर प्रतिक्रिया सुरू झाल्या. मी कुणाशी तरी बोलत असताना निस्सीमने हे ऐकले आणि म्हणाला, काय वेडेपणा आहे, क्रिमिनलला पकडा, व्हिक्टिमला का अडवता. माझ्या मनातले विचार माझा लेकच अधिक स्पष्टपणे मांडत होता.
त्याची लहान बहिण एक पात्रच आहे, आणि तिच्या मैत्रिणी तिच्याएवढ्या किंवा तिच्यापेक्षा आगाऊ. वय वर्षे सहा. एकदा त्या भातुकली खेळत असताना माझ्याकडे तक्रार घेऊन आल्या, निस्सीमदादा आम्हांला त्रास देतोय. मी म्हणाले का रे तु कशाला त्यांच्यात खेळतोस. शिवाय सगळा संसार मांडला आहे त्यांनी, किती ती बाळं त्यांची. इतपर्यंत ठीक होते पण माझ्या तोंडून निघून गेले, तू काय मुलगी आहेस का. यावर त्याने मला जेंडर सेन्सिटिव्हिटी याविषयावर भाषण दिले आणि वरून म्हणाला, तू अशी बोलतेस म्हणून शरयूच्या मनात मुलगा आणि मुलगी असा भेद आहे. असं बोलत जाऊ नकोस. मी बोलतानाच जीभ चावली होती, त्याच्या बोलण्याने मी अजून खजील झाले.
खरी लढाई तिला वाढवताना आहे, पण तीही गंमतीची आहे. मी मोठेपणी हाऊस वाईफ होणार आहे, अशी तिने परवा घोषणा केली. आता हाऊस वाईफ म्हणजे काय असे विचारल्यावर ती म्हणाली, जिने तिच्या घराशी लग्न केले आहे, आणि त्यामुळे ती ते सांभाळते. म्हणून ती घरातील सगळी कामं करते. यात कोणत्याही पुरूषाचा उल्लेख झाला नाही. त्याआधी काही महिने तिला फक्त आई व्हायचं होतं, पण त्यात शारिरीक कष्ट असतात हे कळल्यावर (ही माहिती तिच्या मैत्रिणीची) ती मी डॉक्टर होेते, म्हणजे इतर बाळांना जन्म देईन असे म्हणाली. पण तिच्या दृष्टीने स्त्रिया ठराविक काम करतात आणि पुरूष ठराविक. निस्सीम तिला सध्या स्त्री पुरुष समानतेचे धडे देतोय. 

- भक्ती चपळगावकर